Neden ve Nasıl Siyer Öğrenmeliyiz

2. Martin Lings/ Ebubekir Siraceddin, Hz. Muhammed’in Hayatı, İnsan Yayınları

Hicri 790, Miladi 1388 yılında Mısır’da kaleme alınan bu eser, Mustafa Darîr Efendi’nin genel düşüncesine uygun olarak edebi, şiirsel ve tasavvufi izler taşır. Doğuştan gözleri görmediği için, birçok kitabı, birilerine okutup öyle ilim tahsil etmiştir. Zaten Mustafa Efendi’ye “Darîr” lakabını kazandıran da bu yönü olmuştur.

İlk Türkçe eserin Sîretü’n-Nebî ismi[238] ile Erzurumlu Mustafa Darîr Efendi’ye [239] ait olduğu söylenir.

Siyer alanında çok önemli rivayetleri bize sunan en önemli şahsiyet, hiç şüphesiz Hicri 94 yılında vefat eden Urve b. Zübeyr’dir. (v. 94/713) Urve b. Zübeyr, Efendimiz’in (sas) halası Safiye’nin torunu, yani büyük sahabî Zübeyr b. Avvam’ın (ra) oğludur. İki büyük İslam kadınının ellerinde yetişmiştir. Biri annesi Esma bint Ebî Bekir, diğeri ise teyzesi Hz. Aişe’dir.

kendinin her halinin böyle dikkat ile okunmasına sevindi

• Hıristiyanların hâkim olduğu bir beldede nasıl yaşanacağı

• Müşrik Arapların sayıca çoğunlukta olduğu bir yerde nasıl etkin olunabileceği

• Yahudilerin az ama etkin olduğu bir zeminde, onların baskısından nasıl kurtulacağını

• Bir İslâm toplumunun hangi esaslar üzerine bina edileceğini

• Çok farklı dini, sosyal ve kültürel yapılarda, nasıl bir arada yaşanabileceğini

• İktisadi anlamda tüm imkânların Yahudilerin elinde olduğu bir pazarda nasıl İslâm çarşısının kurulacağını

• Sayıca çok olan bir ordu ile nasıl savaşılacağını

• Savaşa giderken (Uhud’a) ordunun üçte biri münafıkların etkisi ile geri dönmesine rağmen, böyle bir zeminde nasıl hareket edileceğini

• İktidara, galibiyete ve elde edilen ganimetlere karşı tutumun nasıl olacağını

• İslâm Devleti’nin güçlenmesi ile ortaya çıkan nifak hareketleri ile nasıl bir mücadele yürütebileceğini

• Mağlubiyetin getirdiği sonuçlarla nasıl başa çıkılacağını

• En yakınlarında olan bazılarının hata, yanlış ve sıkıntılı durumlarına karşı nasıl mukabele edileceğini

• Hanımına dahi iftira atacak kadar meseleyi çığırından çıkaranlarla nasıl bir iletişim dili kullanılacağı

• Sulh ve barış ortamının nasıl değerlendirileceğini

• Kendilerine yaşama hakkı bile vermeyen insanların beldelerini fethederken onlara nasıl muamele edileceğini

• Çok farklı kültür ve din mensuplarının nasıl İslâm’a davet edileceğini

Ve daha nice alanlarda, Efendimiz’in (sas) örnekliklerini bulmak mümkündür.

Devlet Başkanı Olarak Hz. Peygamber (sas)
Efendimiz’in (sas) hayatına bir lider ve bir devlet başkanı olarak yaptıkları çerçevesinden baksak, yirmi üç yıllık hayatının içerisinde, aile reisliğinde olduğu gibi çok önemli örneklikler görürüz. Bu alanın belli başlı örnekleri için şunları söyleyebiliriz:

• Şirkin hâkim olduğu bir toplumda mücadelenin, tebliğ ve davetin nasıl yürütüleceği

• Güç olarak zayıf ve yetersiz bir halde iken, düşmana nasıl cevap verileceği

• Tüm kapıların kapandığı bir zeminde, tebliğin kimlere, nasıl yapılacağı

• Hicretin hangi şart ve durumlarda düşünülebileceği

• Kasım, Abdullah ve İbrahim adında üç erkek çocuğa sahip olan bir baba

• Adı sayılan yedi çocuğundan altısını kendi elleri ile toprağa veren bir baba

• Hind bint Atik, Zeyneb, Ümmü Gülsüm, Dürre bint Ebî Seleme ve Habibe bint Ümmü Habibe adlarındaki üvey kızlarına sahip çıkan bir baba

• Hind ve Hâris b. Ebî Hale, Ömer ve Seleme b. Ebî Seleme, Abdullah b. Ümmü Habibe adlarındaki üvey oğullara sahip çıkan bir baba

• Ebû’l-Âs b. Rebî, Hz. Osman ve Hz. Ali gibi damatlara sahip olan bir kayınbaba

• Melike bint Rifâa (Ömer b. Ebî Seleme ile evli) Ümame bint Hamza (Seleme b. Ebî Seleme ile evli) gelinlere sahip olan bir kayınbaba

• Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Zeyneb, Ümame ve Ali gibi torunlara sahip bir dede

• Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer ve daha nice kayınbabalara sahip olan bir damat

Aile Reisi Olarak Hz. Peygamber (sas)
Efendimiz’in (sas) altmış üç yıllık hayatının tamamına bir aile ferdi ve reisi olarak baktığımızda, rehberliğine ihtiyaç duyduğumuz her halin/her sürecin hemen hemen bir örneğini görmekteyiz.

• Yetim bir bebek

• Sütannesinin yanında bir misafir

• Annesini yitirmiş öksüz bir çocuk

• Dedesinin yanında bir torun

• Amcasının yanında bir yeğen

• Yirmi beş yıl hayasız bir ortamda yaşamak durumunda kalmış iffetli bir genç

• Kendisinden on beş yaş büyük bir hanım ile evlenen ve bu evliliği yirmi beş yıl devam ettiren bir eş

• Elli ile elli iki yaşları arasında iki yıl boyunca Mekke’de dul olarak yaşayan bir erkek

• Sevde bint Zem’a ve Aişe bint Ebî Bekir ile evlenerek, iki hanımı olan bir koca

• Üçüncü hanım olarak Hafsa bint Ömer ile hayatını birleştiren bir koca

• Bir anda dokuz hanımı nikâhında tutan ve hepsini idare eden, adaleti muhafaza ederek, kimsenin hakkına girmeyen bir koca

• Kureyş’in muhtelif kollarına mensup kadınları idare eden bir koca

• Safiyye ve Reyhâne validelerimiz gibi aslen Yahudi olan, farklı kültürlere sahip hanımları idare eden bir eş

• Mâriye validemiz gibi aslen Hıristiyan olan ve ta Mısır’dan gelerek o eve giren bir hanımı idare eden bir koca

• Zeyneb, Rukiyye, Ümmü Gülsüm ve Fatıma adında dört kız çocuğuna sahip olan bir baba

Meseleye muhataplar açısından bakarsak, özellikle Müslüman olan ilk kırk beş kişi [142] üzerinden şöyle bir değerlendirme yapabiliriz:

Cinsiyetleri: Otuz iki erkek, on üç kadın

Sınıfsal Tabanları: Otuz dört zengin, on bir fakir

Sosyal Statüleri: Otuz biri hür, yedisi mevali, yedisi köle. Hürler Mekke’nin en meşhur on ailesinden ve antlaşmalı ailelerinden oluşmaktadır.

Yaşları: Yirmi beş-yirmi sekiz arası

Okuma-Yazma Oranı: Sekiz tanesi[143] okuma yazma biliyor.[144]